Rola hormonu AMH w ocenie płodności

Po raz pierwszy pożegnałam się z marzeniami o macierzyństwie, gdy odebrałam wynik AMH. Przez chwilę pomyślałam, że przede mną mur, którego nie uda mi się pokonać. – to, co czuła Klaudia, która od 3 lat zmaga się z niepłodnością, jest częstą reakcją kobiet, które słyszą, że poziom rezerwy jajnikowej jest zdecydowanie zbyt niski. 

Czy rzeczywiście przy niskim AMH nieodwracalnie tracimy szansę na ciążę?

Czym jest AMH?

Hormon antymüllerowski (AMH), znany również jako substancja inhibująca Müllerian, jest glikoproteiną zaliczaną do rodziny czynników wzrostu transformujących beta (TGF-β). Odgrywa on kluczową rolę w procesach regulacji rozwoju płciowego oraz w utrzymaniu funkcji rozrodczych. AMH jest produkowany przez komórki ziarniste otaczające dojrzewające pęcherzyki jajnikowe. Poziom tego hormonu może być wykryty we krwi już od życia płodowego i zmienia się w zależności od wieku i płci. U mężczyzn AMH jest wydzielany przez komórki Sertolego i odgrywa kluczową rolę w procesie różnicowania płciowego, przyczyniając się do regresji przewodów Müllera. U kobiet, poziom AMH zaczyna być istotny w okresie dojrzewania i jest wskaźnikiem funkcji jajników oraz rezerwy jajnikowej.

W ostatnich latach, oznaczenie stężenia AMH w surowicy krwi stało się ważnym narzędziem w ocenie rezerwy jajnikowej oraz płodności kobiet. Warto poznać znaczenie i zastosowanie hormonu AMH w kontekście diagnostyki i leczenia niepłodności.

AMH jako wskaźnik rezerwy jajnikowej

Gdy usłyszeliśmy, że jest problem z niską rezerwą jajnikową nastąpił jeden z największych kryzysów na naszej drodze do rodzicielstwa. – potwierdza Adam, mąż Klaudii. – Przez jakiś czas myśleliśmy, że to koniec i czas się pogodzić z faktem, że nie będziemy mieć biologicznego dziecka. Dopiero na wizycie w klinice leczenia niepłodności tak naprawdę zrozumieliśmy czym jest AMH i że możemy zrobić naprawdę dużo, żeby wyniki się poprawiły.

Rezerwa jajnikowa odnosi się do liczby oraz jakości oocytów, które kobieta ma dostępne w swoich jajnikach. Jest to czynnik determinujący potencjalną płodność i zdolność do poczęcia dziecka. Poziom AMH jest uważany za dobry marker ilości dostępnych pęcherzyków jajnikowych, ponieważ jego stężenie jest względnie stałe i nie zmienia się znacząco w trakcie cyklu miesiączkowego. Wysoki poziom AMH zazwyczaj wskazuje na dużą rezerwę jajnikową, natomiast niski poziom może być sygnałem zmniejszenia tej rezerwy, co jest często obserwowane u kobiet zbliżających się do menopauzy. Wiek kobiety jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na rezerwę jajnikową i płodność. Poziom AMH naturalnie maleje wraz z wiekiem, co odzwierciedla zmniejszenie liczby i jakości oocytów.

AMH w diagnostyce niepłodności

Badanie poziomu AMH stało się standardowym elementem diagnostyki niepłodności. Umożliwia ono lekarzom ocenę funkcji jajników przed rozpoczęciem procedur wspomaganego rozrodu, takich jak in vitro (IVF). Znajomość stężenia AMH pozwala na indywidualne dostosowanie protokołu stymulacji jajników, minimalizując ryzyko wystąpienia zespołu hiperstymulacji jajników (OHSS) oraz zwiększając szanse na pomyślne uzyskanie ciąży. Wiedza o poziomie AMH może być ważna dla kobiet planujących macierzyństwo w przyszłości, szczególnie tych, które z różnych powodów rozważają opóźnienie macierzyństwa. Określenie stężenia AMH może pomóc w podjęciu decyzji dotyczących optymalnego czasu na poczęcie dziecka lub skorzystanie z procedur takich jak chociażby krioprezerwacja, czyli bankowanie komórek jajowych w celu zachowania płodności.

AMH a terapie wspomagające płodność

Interpretacja poziomu AMH powinna być przeprowadzona przez specjalistę, który uwzględni indywidualną sytuację pacjentki, jej wiek, historię medyczną oraz inne wyniki badań. Niskie stężenie AMH nie jest jednoznaczne z niemożnością zajścia w ciążę, ale może sugerować potrzebę poszukiwania alternatywnych metod leczenia niepłodności. Mierzenie poziomu AMH pozwala ocenić potencjalną odpowiedź jajników na stymulację hormonalną w procesie in vitro oraz szacować czas, jaki pozostał do menopauzy.

W przypadku par starających się o dziecko, poziom AMH może być pomocny w diagnostyce przyczyn niepłodności. Niskie stężenie hormonu może wskazywać na zmniejszoną rezerwę jajnikową, co może być przyczyną trudności z poczęciem. Z kolei niezwykle wysokie wartości AMH mogą sugerować zespół policystycznych jajników (PCOS), który również jest jednym z czynników utrudniających zajście w ciążę.

AMH w medycynie męskiej

Dr n. med. Mirosław Szlachcic na co dzień pracujący w krakowskiej klinice leczenia niepłodności Medistica Ginekologia + Płodność zaznacza, że AMH to nie tylko kwestia związana z kobiecą płodnością. Ma również znaczenie w ocenie płodności mężczyzn. U płodu męskiego hormon ten jest odpowiedzialny za regresję przewodów Müllera, co jest istotnym etapem w prawidłowym rozwoju narządów płciowych. U dorosłych mężczyzn AMH jest wytwarzany przez komórki Sertoliego w jądrach i może być wykorzystywany jako marker w diagnostyce niektórych stanów patologicznych, takich jak niepłodność czy guzy jąder. – wyjaśnia.

Niska rezerwa jajnikowa – przyczyny, diagnoza i możliwości leczenia

Zrozumienie przyczyn, metod diagnozowania oraz opcji leczenia tego stanu jest kluczowe dla pacjentek i specjalistów zajmujących się leczeniem niepłodności. Niska rezerwa jajnikowa jest tematem, który wzbudza wiele emocji i pytań. Klaudia i Adam po rozmowach ze specjalistą leczenia niepłodności zdecydowali się na zabieg rewitalizacji jajników osoczem bogatopłytkowym PRP. Zrozumienie problemu oraz znalezienie metody, która może pomóc w jego rozwiązaniu, a co za tym idzie przybliżenie nas do możliwości uzyskania ciąży otworzyło nam oczy na to, że jeszcze nie wszystko stracone. Jestem przekonany dzięki lekarzom, którzy wytłumaczyli, jak działa mezoterapia jajników osoczem bogatopłytkowym i zastosowali najnowocześniejsze systemy wirowania osocza nie poddaliśmy się i od kilku miesięcy możemy cieszyć się upragnionym rodzicielstwem – dodaje Adam.

Przyczyny niskiej rezerwy jajnikowej mogą być wielorakie. Do najważniejszych należą:

• Starzenie się – z wiekiem naturalna rezerwa jajnikowa kobiety maleje. Proces ten zaczyna się już po 30. roku życia, a znacznie przyspiesza po 35. roku życia.
• Czynniki genetyczne – wrodzone anomalie chromosomalne, takie jak syndrom Turnera, mogą wpłynąć na rezerwę jajnikową.
• Zabiegi medyczne – leczenie onkologiczne, w tym chemioterapia i radioterapia, mogą mieć negatywny wpływ na rezerwę jajnikową.
• Autoimunologiczne choroby tarczycy np. choroba Hashimoto
• Operacje jajników – czynności chirurgiczne, które obejmują usunięcie fragmentów jajników, mogą zmniejszyć rezerwę jajnikową.
• Palenie tytoniu – palenie papierosów ma negatywny wpływ na rezerwę jajnikową i może przyspieszać proces starzenia się jajnikó

Diagnoza niskiej rezerwy jajnikowej opiera się na kilku badaniach i testach:

• Pomiary hormonalne – do najważniejszych badań należy pomiar poziomu hormonu antymüllerowskiego (AMH) oraz hormonu folikulotropowego (FSH). Oba hormony są wskaźnikami rezerwy jajnikowej.
• Ultrasonografia jajników – badanie ultrasonograficzne pozwala na ocenę antralnej liczby pęcherzyków (AFC – Antral Follicle Count), co jest pomocne w ocenie rezerwy jajnikowej.
• Test odpowiedzi jajnikowej – test polega na stymulacji jajników i monitorowaniu ich reakcji, co pozwala ocenić potencjalną reakcję na leczenie niepłodności.

Opcje leczenia niskiej rezerwy jajnikowej

Mimo, że niska rezerwa jajnikowa jest utrudnieniem na drodze do rodzicielstwa istnieją metody, które mogą poprawić szanse na zajście w ciążę:

• Leczenie wspomagające płodność – stosowanie in vitro (IVF) lub inne metody wspomaganego rozrodu mogą zwiększyć szanse na ciążę.
• Suplementacja i zmiana stylu życia – suplementy, takie jak DHEA i koenzym Q10, bywają zalecane w celu poprawy jakości oocytów, choć opinie na ich temat są podzielone.
• Bankowanie oocytów lub zarodków – u młodszych kobiet, które jeszcze nie planują ciąży, zamrażanie oocytów lub zarodków może być opcją na zabezpieczenie przyszłej płodności.
• Dawstwo oocytów – w przypadkach bardzo niskiej rezerwy jajnikowej lub niepowodzeń w leczeniu wspomagającym płodność, dawstwo oocytów może być rozważane jako alternatywa.
• Rewitalizacja jajników osoczem bogatopłytkowym lub komórkami macierzystymi szpiku kostnego jako przeczep autologiczne

Strategie i metody rewitalizacji funkcji jajników

Jednym z najbardziej intrygujących tematów w dziedzinie ginekologii i endokrynologii jest rewitalizacja jajników. Celem rewitalizacji jest przywrócenie lub poprawa funkcji jajników, które z różnych przyczyn mogą być upośledzone. Tylko jedna klinika leczenia niepłodności w Polsce ma dwa najnowocześniejsze systemy zamknięte wirowania osocza, które jest wykorzystywane właśnie w tym zabiegu. To w krakowskiej klinice leczenie niepłodności Medistica Ginekologia + Płodność można się poddać jednemu z najnowocześniejszych zabiegów jakim jest rewitalizacja jajników osoczem bogatopłytkowym pozyskanym bezpośrednio od pacjentki, co nie tylko zwiększa przyswajalność. Przeszczep autologiczny również minimalizuje ryzyko jakiejkolwiek reakcji alergicznej.

Rewitalizacja jajników

Jajniki, będąc kluczowymi organami układu rozrodczego, odgrywają centralną rolę w procesie reprodukcyjnym. Rewitalizacja jajników to termin opisujący różne metody i procedury mające na celu poprawę funkcji jajników, co może przyczynić się do lepszego zdrowia reprodukcyjnego oraz zwiększenia szans na poczęcie.

Aby móc skutecznie przeprowadzić proces rewitalizacji jajników, konieczne jest dokładne zdiagnozowanie ich stanu. Do najpopularniejszych metod diagnostycznych należą:

– USG transwaginalne, które pozwala ocenić strukturę jajników i wykryć obecność cyst czy zmian patologicznych

– Badania poziomu hormonów, w tym FSH (folikulotropina), LH (lutropina), estradiolu oraz AMH (hormonu antymüllerowskiego), które informują o rezerwie jajnikowej i zdolności do jajeczkowania

– Laparoskopia, będąca procedurą minimalnie inwazyjną, która umożliwia bezpośrednią obserwację jajników i ewentualne pobranie wycinków do dalszej analizy.

Po dokładnym zdiagnozowaniu przyczyn obniżonej funkcji jajników, można podjąć odpowiednie kroki w celu ich rewitalizacji. Należą do nich:

– Terapia hormonalna, mająca na celu wyrównanie poziomu hormonów i stymulację jajeczkowania

– Suplementacja i zastosowanie odpowiedniej diety bogatej w składniki odżywcze, które wspierają zdrowie jajników, takie jak witaminy z grupy B, witamina D, omega-3, a także antyoksydanty

– Zastosowanie ziół i fitoterapii, które tradycyjnie wykorzystywane są w celu wspomagania funkcji hormonalnych i reprodukcyjnych

– Zmiany w stylu życia, w tym zredukowanie stresu, zaprzestanie palenia, ograniczenie spożycia alkoholu oraz regularna aktywność fizyczna.

Terapie jajników

W ostatnich latach naukowcy opracowali szereg nowatorskich metod mających na celu regenerację i rewitalizację jajników, w tym:

– Terapia komórkami macierzystymi, szpiku jako przeszczep autologiczny polegająca na wprowadzeniu do jajników komórek zdolnych do regeneracji i naprawy uszkodzonych tkanek. Więcej na ten temat możesz przeczytać w artykule

– Ovarian Rejuvenation Therapy, czyli terapia odmładzania jajników, która stymuluje jajniki do produkcji nowych, zdrowych komórek jajowych

– PRP (Platelet-Rich Plasma) – terapia osoczem bogatopłytkowym, która wykorzystuje koncentrat płytek krwi pacjentki do stymulacji procesów regeneracyjnych w jajnikach.

Dziś szczególnie skupimy się na stymulacji jajników przy użyciu osocza bogatopłytkowego (PRP), która jest stosunkowo nową metodą terapeutyczną w obszarze medycyny reprodukcyjnej. Terapia PRP, znana również jako leczenie osoczem bogatopłytkowym, jest procedurą medyczną, w której wykorzystuje się skoncentrowane płytki krwi pacjenta do stymulacji i regeneracji tkanki. Metoda ta znalazła zastosowanie w różnych dziedzinach medycyny, w tym ortopedii, medycynie sportowej, a ostatnio także w ginekologii i medycynie reprodukcyjnej. PRP może być potencjalnym rozwiązaniem dla kobiet z wyczerpanymi jajnikami lub niską rezerwą jajnikową.

Procedura PRP rozpoczyna się od pobrania próbki krwi od pacjentki. Następnie, za pomocą procesu zwanego wirowaniem w systemie zamkniętym, krew jest przetwarzana w celu wyizolowania płytek krwi i czynników wzrostu, tworząc skoncentrowane osocze bogatopłytkowe. To właśnie składniki aktywne zawarte w PRP są odpowiedzialne za regeneracyjne właściwości tej terapii – tłumaczy dr n. med. Mirosław Szlachcic. – PRP jest podawane bezpośrednio w tkankę jajnika za pomocą specjalistycznego sprzętu. Czynniki wzrostu i inne bioaktywne substancje zawarte w PRP mają na celu stymulowanie odbudowy tkanki jajnika oraz potencjalnie zwiększenie produkcji komórek jajowych. Mechanizm ten może przyczyniać się do poprawy funkcji jajników i zwiększenia szans na zajście w ciążę.

Korzyści wynikające z zastosowania PRP obejmują możliwość poprawy jakości komórek jajowych, zwiększenia rezerwy jajnikowej oraz poprawy odpowiedzi jajników na stymulację hormonalną w trakcie leczenia niepłodności. Ponadto, PRP może przyczynić się do poprawy ogólnego stanu zdrowia jajników oraz zmniejszenia objawów związanych z ich dysfunkcją.

Mezoterapia osoczem kojarzy się zwykle z zabiegiem kosmetycznym, którego zadaniem jest odmłodzenie i ujędrnienie cery, spłycenie zmarszczek oraz mobilizacja skóry do produkcji kolagenu. Za to działanie odpowiada osocze PRP. Dr n. med. Mirosław szlachcic tłumaczy, że to preparat zawierający koncentrat płytek krwi pełen czynników wzrostu, czyli wyspecjalizowanych białek, które stymulują komórki do podziału, różnicowania się i wzrostu. To dzięki nim po wstrzyknięciu osocza w skórę zachodzą procesy regeneracyjne. Zabieg mezoterapii jajników osoczem bogatopłytkowym polega na podaniu preparatu bezpośrednio do jajnika (zabieg przypomina punkcję jajników) – wówczas aktywowana zostaje tkanka jajnika, a więc także obecne w niej pęcherzyki. W krakowskiej klinice Medistica Ginekologia + Płodność przeprowadzane są zabiegi mezoterapii jajników osoczem bogatopłytkowym przy wykorzystaniu systemu Magellan i Angel. Ten system pozwala uzyskać znacznie wyższą koncentrację płytek, co ma znaczący wpływ na uruchomienie procesów stymulacji i regeneracji. Na efekty zabiegu należy poczekać od 2 do 4 miesięcy. Co ciekawe rewitalizacja jajników ma nie tylko znaczenie dla kobiet pragnących zajść w ciążę, ale również dla tych, które borykają się z objawami menopauzy czy innymi zaburzeniami hormonalnymi. Poprawa funkcji jajników może przyczynić się do lepszego samopoczucia, zmniejszenia objawów takich jak uderzenia gorąca, wahania nastroju czy problemy ze snem oraz ogólnego poprawienia jakości życia.

Rewitalizacja jajników jest obiecującym kierunkiem w medycynie reprodukcyjnej, który oferuje kobietom szansę na poprawę ich zdrowia i funkcji rozrodczych. Wprowadzenie nowoczesnych technologii i metod terapeutycznych otwiera nowe perspektywy dla kobiet doświadczających problemów z jajnikami, oferując im nadzieję na macierzyństwo oraz komfort życia wolnego od objawów związanych z dysfunkcją tych kluczowych organów. Jest to dynamicznie rozwijająca się dziedzina, która wymaga dalszych badań, ale już teraz przynosi wymierne korzyści wielu pacjentkom na całym świecie. To dzięki niej pary takie jak Pani Klaudia i pan Adam mogą cieszyć się upragnionym dzieckiem.

Artykuł powstał w ramach nieodpłatnej współpracy edukacyjnej